Marjolein 't Hart

Alle oorlogen in de zestiende en zeventiende eeuw leidden tot economische neergang, behalve de Tachtigjarige Oorlog. Deze leidde juist tot een periode van enorme bloei – zonder Tachtigjarige Oorlog geen Gouden Eeuw. Die grote rijkdom bereikte echter niet iedereen. In de wingewesten overzee werden mensen op grote schaal uitgebuit, en ook binnen de Republiek zelf groeide de ongelijkheid. Katholieken, plattelanders, vissers, de lagere en de middenklasse in de steden: allemaal gingen ze er tijdens de Gouden Eeuw op achteruit. Met het leger en de vloot was de overheid de grootste werk- gever en de grootste consument. Door een efficiënte troepenmacht, een breed gedragen staatskrediet en een vergaande commercialisatie in de logistiek van oorlogvoering werd de Gouden Eeuw vooral een Hollandse Gouden Eeuw. Nog steeds profiteert de Nederlandse economie van de vermogens die toen zijn vergaard. Niet eerder is verklaard waarom vooral de Hollandse economie van de oorlog heeft geprofiteerd. Oorlog en ongelijkheid doet dat wel. Door systematisch te laten zien dat de glorie vele schaduwzijden kende, presenteert Marjolein ’t Hart de eerste inclusieve geschiedenis van de Gouden Eeuw. Bron: Boom geschiedenis… (mehr)

De vergelijking is uiteraard niet helemaal eerlijk, maar ik las eerder “Een wereldgeschiedenis van Vlaanderen” en dit Nederlandse boek steekt daar toch ver bovenuit. Aan alles merk je dat Nederland met recht en reden een natiestaat genoemd kan worden, met een veel rijker en vooral een veel duidelijker afgebakend verleden. Maar dat ligt misschien hoofdzakelijk aan het problematisch karakter van het Vlaamse natie-begrip (zie mijn review rel="nofollow" target="_top">https://www.goodreads.com/review/show/3804396851). De Nederlandse verwerking van de principes van Global History slaagt er in elk geval in op een veel coherenter en interessantere manier de verwevenheid van het Nederlandse verhaal met de omringende en verder afgelegen wereld in de verf te zetten, en dan gaat het zeker niet alleen om de koloniale avonturen.
Wat opvalt is dat de samenstellers van dit boek relatief dicht bij de canon van de Nederlandse geschiedenis zijn gebleven en veel van de klassieke ‘ijkpunten’ van de Nederlandse natie hebben gekozen om de internationale verwevenheid te belichten (Floris V, Erasmus, Beemsterpolder, enz). Dat heeft natuurlijk als nadeel dat er af en toe een licht-patriottische inslag te bemerken is in de behandelde onderwerpen (de opstand van de Bataven in de Romeinse tijd, de redding van Engeland door Nederland in 1688, enz.), maar geregeld worden ook heilige huisjes omver gestoten: de onfrisse rol in de slavernij en de slavenhandel bijvoorbeeld, of de mythe van het ‘poldermodel’ (dat Nederland een unieke, op overleg gebaseerde politieke cultuur zou hebben geïntroduceerd). Als ik toch een puntje van kritiek moet formuleren: de periode na de Tweede Wereldoorlog en vooral die van de laatste decennia komt er nogal bekaaid af, daar had ik wat meer verwacht over de aansluiting van Nederland bij de echte globalisering van de wereld.… (mehr)