Rik Pinxten

Laat ons eerst dit misverstand uit de weg ruimen: De eeuw van onze kinderen is niet 'de autobiografie van Rik Pinxten'. Autobiografieën zijn voor sportlui, muzikanten en Barack Obama. Maar in dit boek gebruikt onze bekendste antropoloog wél zichzelf als ingangspoort tot een universeel verhaal: dat van de grote verschuivingen van onze naoorlogse geschiedenis, een geschiedenis waarmee zijn leven tot nu toe grotendeels samenvalt. Aan de hand van verhalen uit en reflecties over zijn jeugd in de Antwerpse Seefhoek en over zijn tijd als student, als onderzoeker bij de Navajo-indianen in de VS en als professor in Gent vertelt hij onder andere over de economische ontwikkeling van Vlaanderen, het ontstaan van ons seculier wereldbeeld, de verschuiving van informatie naar kennis, het primaat van het neoliberalisme, de revival van xenofobie en nationalisme, en de segmentering van samenleving en individu. Een filosofisch boek maar ook een parabel over het leven van en in de westerse cultuur.
Toon minder
Recensie(s)
Pinxten (Antwerpen, 1947) is emeritus hoogleraar Antropologie en heeft zich bij herhaling in België in het maatschappelijk debat begeven. Dit boek sluit goed aan bij de boeken die hij de laatste jaren geschreven heeft. De bekende thema's komen aan de orde (tegen het neoliberalisme, voor interculturaliteit en voor coöperaties). Ook de wijze waarop hij schrijft, is als gebruikelijk: een verhaal, veelal uit zijn eigen leven en vervolgens een reflectie op het verhaal. Het bijzondere aan het boek is dat het opgevat kan worden als een beschrijving van zijn ontwikkelingsgang als intellectueel, wetenschapper en maatschappelijk geëngageerd mens. De eerste hoofdstukken gaan veelal over de contextgebondenheid van kennis, de latere hoofdstukken over zijn maatschappelijk engagement. Hij geeft de contouren van een mogelijk betere samenleving. Met name deze hoofdstukken zijn actueel en geven zicht op wat democratie kan zijn en hoe we zouden kunnen omgaan met de huidige immigratiestroom.… (mehr)

Eenheid in verscheidenheid

De Verlichting formuleerde voor Europa, dat destijds bijna ten onder ging aan godsdienstoorlogen, een universele oplossing: prioriteit van de rede, scheiding tussen politiek en religie, vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Rik Pinxten onderzoekt deze boodschap, die tegenwoordig te gemakkelijk wordt afgedaan als passé. Hij kritiseert de zogenaamde verlichtingsfundamentalisten maar ook de tegenstanders van de Verlichting, die een vaag of uitgesproken religieus radicalisme voorstaan. Hij probeert de idealen van de Verlichting te actualiseren, omdat dit de enige haalbare en heilzame oplossing is om duurzaam en relatief vredevol samen te leven in een multiculturele en religieus gemengde samenleving. We moeten leren de mens te zien als een zebra: met zeer grote gelijkenissen, maar met even belangrijke kleinere verschillen. De vraag is: hoe leren we omgaan met interculturaliteit? Wat met een zebra met Mondriaanmotief? Wat met de volkomen zwarte zebra?

Vrijzinnige humanisten hebben hiervoor zinvolle en leefbare voorstellen in petto: eenheid in verscheidenheid. Daartoe moeten zij wel uit het karkas breken van het Franse laïcisme of de Nederlandse protestantse scheldcultuur – beide gedateerde vormen van het oude vrijheidsbegrip. Dat groeiproces is niet eenvoudig: het is genuanceerd, afgewogen, geëngageerd en heeft oog voor de gemengde maatschappij waarin we nu leven.

Rik Pinxten (1947) is voorzitter van de Humanistisch Vrijzinnige Vereniging (hvv) van Vlaanderen, en hoogleraar antropologie en religiestudies aan de Universiteit Gent.
Hij publiceerde onder meer Culturen sterven langzaam, Goddelijke fantasie en De culturele eeuw.

Recensie(s)

Als voorzitter van de Humanistische Vrijzinnige Vereniging van Vlaanderen behoort het tot de opdracht van de Gentse hoogleraar antropologie Rik Pinxten om de verspreiding van het vrijzinnig gedachtegoed te bevorderen. Dit boek, de neerslag van een lessenreeks aan de Vrije Universiteit Brussel (2006-2007), is een heldere poging om de basisstellingen van de humanistische vrijzinnigheid te actualiseren. Pinxten steunt daarvoor op de basisprincipes van de Verlichting: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Hij pleit onder meer voor een kosmopolitische houding en besteedt ook veel aandacht aan de noodzaak van een dialoog tussen vrijzinnigheid en religie. Het resultaat is een fervente oproep tot een strijdend vrijzinnig humanisme waarin vrijheid en gelijkheid onlosmakelijk verbonden zijn met solidariteit. Pinxten kiest voor een open en actief pluralisme met een herverdeling van het economisch, sociaal en cultureel kapitaal. Zonder te moraliseren doet hij talrijke zinvolle voorstellen. Achteraan volgen een bibliografie en eindnoten. Een bijzonder overtuigend en vlot geschreven boek. Volle bladspiegel.… (mehr)