Shubhangi Swarup

J’ai entendu parler de ce livre à sa sortie, mais il ne me tentait pas outre mesure. Mais entre-temps, il a gagné le prix Emile Guimet, que je me suis mis en tête de lire, et il était disponible à pas cher en format électronique, alors…
Et finalement, ma première impression est la bonne : c’est pas mal, une lecture facile qui fait voyager dans différentes parties du sous-continent indien, des sentiments complexes, de la politique, des considérations géologiques… Ça se lit plutôt facilement, mais cela m’a paru un peu fourre-tout et finalement un peu superficiel. C’est peu dire que je reste sur ma faim et que je suis d’autant plus déçue que [La Sterne rouge] d’Antonythasan Jesuthasan que j’avais lu en 2022 et qui était dans la sélection n’ait pas été choisi. C’est peut-être le côté trop consensuel de Dérive des âmes et des continents qui a orienté le jury et qui moi m’a laissée sur le côté de la route.… (mehr)

Shubhangi Swarup is een Indiase journalist en schrijfster. Latitudes of longing is haar debuutroman, die in 2018 in India verscheen en daar meteen overladen werd met prijzen. Het boek is inmiddels al in meer dan tien talen vertaald, waaronder in het Nederlands, onder de titel Breuklijnen van begeerte.

Latitudes of longing is niet zo een makkelijk boek om te lezen, laat staan om te recenseren, omdat het een nogal meanderende schrijfstijl heeft. Het bevat vier zeer losjes aan elkaar verbonden verhalen, met hun eigen hoofpersonen en decors. De manier waarop deze verhalen verteld worden is niet chronologisch. En de verhalen worden doorkruist door allerlei mythen en lokale symboliek. Het doet af en toe meer denken aan een lyrisch gedicht dan aan een roman.

Het eerste deel van het boek speelt zich af eind jaren ‘40 op de Andaman eilanden, waar een jonge wetenschapper probeert nieuwe boomsoorten te introduceren. Hij is kortgeleden getrouwd met een jonge vrouw die met bomen kan praten, maar ook met de geesten van mensen die eerder in hun huis hebben gewoond. In interviews noemt Swarup de Colombiaanse schrijver Garcia Marquez één van haar grote inspiratiebronnen, en die invloed is in dit eerste deel duidelijk voelbaar. Er hangt een sfeer van magisch realisme over het verhaal.

Maar mocht je nu denken dat het zo door zou gaan, dan ben je op het verkeerde been gezet, want in deel 2 verplaatst het verhaal zich naar Myanmar, waar de huishoudster van het echtpaar uit deel 1 op zoek gaat naar haar inmiddels volwassen zoon, die zij als baby heeft moeten afstaan. Deze jongeman is een politiek activist, geen goed beroep in het Myanmar van de jaren ‘60, als daar een militaire junta het voor het zeggen heeft. Hij zit meer in de gevangenis dan erbuiten. Dit deel van het boek is grimmig van sfeer en het magisch realistische is hier verdwenen..

Maar juist als moeder en zoon na jaren eindelijk herenigd worden, ruilen we dit verhaal abrupt in voor deel 3, waarin de man die de huishoudster en haar zoon samenbracht door Kathmandu in Nepal struint. Dit deel van het boek is zo mogelijk nog donkerder van sfeer. Kathmandu wordt beschreven als een trog uit de diepzee, door tektonische krachten een paar kilometer de hemel in geslingerd, maar nog altijd een donkere hel, waar drugs, drank, misdaad en prostitutie welig tieren. De man, een drugssmokkelaar op leeftijd, voedt zijn uitgehongerde buurmeisje instant-noedels en vertelt haar een sprookje over een godendochter.

Deel 4 ten slotte, speelt zich af in Kashmir, in het grensgebied van India en Pakistan, waar de 88-jarige Apo met zijn uitgebreide familie in een tegen een hoge berg aangeplakt dorpje woont. Ver weg van alles, onder primitieve omstandigheden. Hij wordt verliefd op een oude dame, wat enkele grappige scenes oplevert. Maar het is zijn talent om aardbevingen te voorspellen dat hem de aandacht oplevert van een jonge wetenschapper. Tijdens een val in een gletsjerspleet heeft deze jongeman een soort koortsdroom waarin hij met zijn overleden opa, de wetenschapper uit deel 1 spreekt. Zo is het verhaal enigszins rond, maar niet op sluitende wijze.

Qua opzet doet het boek misschien wat denken aan het debuut van David Mitchell (Ghostwritten/De geestverwantschap)- één van mijn lievelingsboeken - maar qua schrijfstijl is het totaal anders. Het is extreem lyrisch geschreven en daarvoor moet je in de stemming zijn. Ik was niet in die stemming, laat dat duidelijk zijn. Ik ergerde me in toenemende mate aan de steeds maar terugkerende vergelijkingen met breuklijnen en ronddrijvende aardplaten die op de ene plek bergen de hemel in stuwen, en op andere plekken tsunami’s veroorzaken. En aan de hakkelende schrijfstijl, waarin heden, verleden en toekomst dwars door elkaar heen lopen, evenals realisme, magisch realisme, sprookjes en lokale mythen. Het is knap gedaan, daar niet van, en ik begreep dat Swarup jarenlang onderzoek heeft gedaan naar al die regionale verhalen. Maar het is ook los zand, willekeurig bij elkaar gekomen in dit boek. Het hadden net zo goed andere verhalen kunnen zijn en dat maakte het geheel nogal doelloos voor mij.… (mehr)