In tegenstelling tot Herbie Hancock en Oscar Peterson wilde de jazzproducer en -promotor Norman Granz (1918-2001) geen autobiografie schrijven. Tad Hershorn, archivaris bij het Institute of Jazz Studies in New Jersey, wilde wel een biografie schrijven en kwam met dit boek van 392 pagina’s; Norman Granz, The Man Who Used Jazz for Justice.

Nu was dat laatste een punt van Granz. De focus moet niet direct op de muziek liggen want;

The raison d’être of his career was fighting racial segregation in the United States, using jazz as his medium.

Granz raakt in de ban van jazz, speelt geen instrument maar organiseert wel jammsessies. Die organiseert hij altijd voor een gemixt publiek van blank en zwart toen dat nog geen gemeengoed was, in de jaren ’40 van de vorige eeuw. Van een jammsessie naar een concert lijkt geen grote stap, maar Granz denkt zijn tijd aardig vooruit;

A good acoustically alive theater or hall is the best place to hear jazz. A dark, smoky cellar may look romantic in the small hours, but late night sessions produce more bad music than people are capable of realizing at the time.

Granz gaat dus concerten organiseren onder de titel Jazz at the Philharmonic (JATP). Eerst in, u raadt het, de Filharmonie in Los Angeles. De naam blijft hangen als hij met de concerten gaat touren. Hij weet de beroemdste jazzmusici van zijn tijd te strikken voor die concerten en het wordt een groot succes. Dat alles alleen voor een niet-gesegregeerd publiek, anders komt hij niet. Hij laat zelfs anti-discriminatieclausules opnemen in zijn contracten;

“It is the essence of this agreement that there is to be no discrimination whatsoever in the sale of the tickets, and that there is to be no segregation of whites from Negroes. In the event of any violation of either of these provisions by you…Mr. Granz has the privilege of refusing to give you the concert, in which case you will forfeit one-half of the contract price to him.”

Granz ziet allerlei kansen en hij laat de optredens ook opnemen. Het worden mijlpalen in de weergave van live-optredens in de jazz en Granz maakt het onderdeel van zijn marketingstrategie. Concerten en opnames versterken en promoten elkaar. Hij richt eigen platenlabels op en houdt zo de verdiensten in eigen hand.

Granz is goed voor zijn artiesten. Een goed salaris, goede hotels, kleding, instrumenten en prima eten. De artiesten hebben wat voor hem over en het levert prachtige opnames op. Dat is mooi voor u en mij, de verhalen achter de schermen zijn toch ook een reden waarom u dit boek echt wil lezen.

Zo hangt de toonsoort waarin zangeres Billie Holiday haar platen opneemt af van haar activiteiten van de avond en nacht daarvoor. Zware nacht, lagere toonsoort. U leest dat Granz op de vuist gaat tijdens een concert met dronken soldaten die Ella Fitzgerald beledigen. Hilarisch is het fragment waarin saxofonist Lester Young in zijn eigen slang-taaltje zijn alter ego gebruikt om Norman Granz uit een slecht humeur te halen. Ook leest u hoe Granz zelf omgaat met ‘omgekeerd’ racisme, als het Franse publiek teveel blanken in het orkest zien en bovendien de klarinet als instrument niet waarderen. Na een tijdje het gejoel aangehoord te hebben is Granz er klaar mee;

Granz brought the concert to a halt by walking onstage with a stopwatch and a chair and sat down. “I got real chauvinistic. I told them I wouldn’t speak French to them, and that they were either going to listen to two hours of music or two hours of yelling and booing. They kept on screaming, but finally shushed each other into silence.”

Hij staat voor zijn artiesten en wordt de persoonlijke manager van Ella Fitzgerald en Oscar Peterson. Met Fitzgerald neemt hij de beroemde songbooks op, waarin ze nummers zingt van Cole Porter, Irving Berlin, George en Ira Gershwin, Duke Ellington, Jerome Kern, Harold Arlen en Rogers en Hart. Vrijwel onmisbaar in uw collectie wat mij betreft.

Uiteindelijk komt overal een einde aan, en in de JATP-concerten komt ook de klad te ziten. Er is concurrentie van het Newport Jazz Festival van jazzimpressario George Wein (u leest later meer over hem op dit blog) maar ook van andere opkomende muzieksoorten als rock ’n roll en popmuziek. Granz verhuist naar Europa, waar hij het niet kan nalaten om toch nog een platenmaatschapij te beginnen die hij nog met succes zal verkopen.

Granz is uitgegroeid tot de grootste jazzpromotor van zijn tijd, maar wordt door diezelfde tijd ingehaald waardoor hij als steenrijke pensionado toch wat verbitterd raakt. Een vriend zei daarover;

“A new generation had taken over, he was no longer the center of things, it was already the past.”

Granz komt naar voren als een man met een groot hart voor de jazzmuziek en haar artiesten. Hij heeft met zijn JATP-concerten de hele wereld bereikt (luistert u hier naar een stukje uit zo’n concert) en met zijn plaatopnames talloze prijzen gewonnen en monumenten van opnames neergezet. Denk aan de genoemde Fitzgerald-songbooks, maar ook aan de integrale opnames van de pianist Art Tatum waar niemand aan wilde maar die uiteindelijk zijn opgenomen in de Grammy Hal of Fame. Het is ook een genereuze man die veel van zijn geld wegschenkt aan artiesten of hun families. Tegelijkertijd is het een soms botte en onbuigzame man en ook die kant wordt niet verzwegen in dit boek. De auteur vat het als volgt samen in zijn epiloog;

Quite simply, Norman Granz accomplished everything he set out to do. He presented good music, demonstrated that jazz could be a rewarding commercial venture, and enforced his code of personal integrity and social justice within his far-flung kingdom. He was a lone wolf and could be unpredictably brutal or benevolent. These traits shaped how he presented music, as well as how he fought racism.

Norman Granz is aan het einde van zijn leven korter van stof. Hij schrijft voor zichzelf een soort van epitaaf op papier en dat luidt slechts;

I just wanted it to swing.

En dat deed het. ( )