Al vele jaren lees ik trouw vele boeken van Grunberg (al verbaasde ik me zelf toen ik terugzocht en zag dat het al bijna zeven jaar geleden was dat ik een boek van hem las). Sommige zijn leuk. Soms zelfs erg leuk. Maar ik ben er nog steeds niet van overtuigd dat Grunberg de grootheid is die velen, waaronder hijzelf, in hem zien. Zo ook met dit boek. Winnaar van de Ako-literatuurprijs 2004, volgens de cover ‘een boek dat je niet kunt lezen zonder geraakt te worden’. Het zal weer aan mij liggen, maar het is mij gelukt. Ik heb een leuk boek gelezen, maar ik werd niet geraakt.

Natuurlijk, de triestheid van de situatie, de onmogelijkheid van de mensheid om daadwerkelijke diepe relaties op te bouwen, de zwarte humor, alles komt voorbij in dit boek. Maar geraakt? De asielzoeker die het boek de titel geeft, is niet de belangrijkste figuur van het verhaal. Op zijn hoogst heeft hij een belangrijke bijrol, maar zelfs daarin blijft hij verrassend eendimensionaal.

Het verhaal draait vooral om Beck en zijn vrouw die een vreemde liefdeloze relatie hebben. Terwijl zijn vrouw boven in bed ligt met de asielzoeker, die door haar uit medeleven is meegenomen, ligt hij beneden op een stretcher. Sterker nog, hij is getuige van hun huwelijk, want ook al noemt hij haar ‘mijn vrouw’, getrouwd waren ze niet.

Ondertussen bezoekt hij regelmatig hetzelfde bordeel, waar hij sex koopt, maar eigenlijk liefde zoekt. Al is de aandacht voor hem eigenlijk al genoeg. Beck is een typische hoofdfiguur in Grunbergromans wat mij betreft. Ietwat verknipt, wel intelligent, maar emotieloos en een eeuwige buitenstaander. Misschien zit er wel wat autobiografisch in hem, iets waarvan ik Grunberg nog niet eerder verdacht heb.

Wat mij betreft is Grunberg een goede schrijver, maar nog zeker niet een van de opvolgers van de grote drie der Nederlandse literatuur, ondertussen alle drie van ons heengegaan. Maar tegelijkertijd zal ik geen moment twijfelen om een volgend boek van hem te lezen, er staan er in mijn kast al wat klaar die ik nog niet gelezen heb. Misschien Tirza?

Citaat: “Ik wil hetzelfde van jou als jij van de mensen die je mogelijkheden wilt bieden. Ik wil jou mogelijkheden bieden, ik wil dat je je dromen najaagt, en dat je dat lukt. Zolang jij gelukkig bent, ben ik minder schuldig. Door jou voel ik me nog een beetje mens, dat is niet veel, maar als er verder niets is, is dat al heel wat.” (blz. 111) ( )

Gedachten onder het lezen:
Bizar. Ongewone moraal van ik-personage (Beck). Alle ervaringen mogen. Hij heeft dode verhouding met vrouwlijke huisgenoot. Asielzoeker in huis, doet beleefd, teken van ongemak. Natuurlijk blijftie lang. Vrouw trok logische conclusie. Als jij, dan ik ook, en je geeft toch niet om vreemdgaan?
Ook in Eilat.
- Bizar en daarom grappig. Maar heb ik nu zin in dèze bizarheid? Vanuit RR snap ik het, zou hem horen lachen. Situatie heeft iets van 'Little Britain'.
- Regelmatig zijn er passages waar ik de Grunberg hoor die op de radio zijn stukjes laat uitspreekt, een uitgewerkte gedachte. Juist met die stukjes op de radio heb Ìk Grunberg ontdekt, wist ik dat hij goed was. (Ik heb met mijn nagel in de kantlijn inkepingen gemaakt om ze terug te kunen vinden.) = Dus die stukjes zijn goed. ik mis de stem, al; hoor ik die tegelijkertijd vaag bij het lezen.
- Ik ben op pagina 157 en weet nog steeds niet waarom deze foto op de voorkant staat. - Duidelijk gefotoshopte ogen en mond, zo groot en scherp. De textuur van huid en haar heeft ook iets vreemds, je ziet elk haartje. (fotograaf:Robert Klebenow)
- Totnutoe vind ik de stukken in het heden leuker dan die in Eilat, het geeft wel verduidelijking, of zeg je duiding, (later: nee) aan het verhaal met de asielzoeker.
- Bizar? Of consequent doorgetrokken deel van iemands eigenlijke beleving? 'Een hoofdpersoon moet iets overdrevens hebben (of beter woord), is anders niet interressant' hoorde ik vandaag.
- blz 166 (Eilat) "Voor het eerst betrapte hij zich op de gedachte dat hij zou willen dat er iemand, in haar leven, verscheen die iets kon wat hij niet kon: haar gelukkig maken." - verbinding met verhaal met asielzoeker.

Stukje inhoud: in het bordeel, pardon, 'salon' waar uitbaatster dol op hem is; frustreert Sosha hem, steekt haar een oog uit. Mag met sisser weg van bureau de police. - komt moeilijk bij zijn verklaring. Idiote cactus en honing in thee,'ik wil netjes en nauwkeurig zijn'. Thuis eerst vrouw onverschillig, ziet zijn verhaal voor verzinsel aan. Vindt het dan heel wat dat zij opeens na jaren te weten komt dat haar 'man' bijna elke dag naar bordeel gaat. Soort ruzie maar slapen gewoon beiden in eigen bed. Want hij is toch niet opeens zelf veranderd.blz 237.
Aan het eind van het boek komen wat zaken samen, dit gedeelte is daar een onderdeel van.

Uit.
Ik heb verder niet veel over de filosofie nagedacht, hoofdpersoon blijft, behalve in wat zorgen voor vrouw en asielzoeker (toch mooie kernwaarden) volharden in het nutteloze. Ik neem het boek als een aaneenschakeling van bizarre scènes, die samen ook een uitzonderlijk, maar mogelijk leven beschrijven. RR vond de vergelijking met 'Little Britain' treffend.
Het letterlijke antwoorden op vragen (wat ik doodnormaal vind) door ik-personage brengt hem nog bijna in moeilijkheden en zet wat kritiek neer over hoe sommige media hun eigen sappige verhalen maken.

Omslagfoto is niet opgehelderd.

Mooi vind ik dat het hoofdstuk dat ze uit Eilat vertrekken net na het hoofdstuk komt waar ze na de vakantie in Frankrijk ook naar Göttingen gaan.
Het boek is hermetisch, alles blijkt nodig te zijn geweest om op te schrijven. Ook bijv. dat hij toestemt om zijn Yab-Yumverhaal, waar hij niet meer achterstaat, te laten herpubliceren.
In totaal vond ik mijn tweede Grunberg net wat minder meeslepend en hilarisch dan [Figuranten].

blz. 166: paradoxaal:
"Voor het eerst betrapte hij zich op de gedachte dat hij zou willen dater iemand in hun leven verscheen , in haar leven, die zou doen wat híj niet kon: haar gelukkig maken. Haar zwaarte wegnemen, haar pijn. Een belachelijke veronderstelling natuurlijk, dat je verantwoordelijk bent voor het geluk vn anderen, maar hij kon zich van die gedachte niet losmaken."

fragmenten bij CK ( )

Eén hoofdstuk lang dacht ik: dit kan toch wat worden, dit boek van Grunberg (de vorige drie waren afknappers); de toonzetting van dat eerste hoofdstuk is gevat en wekt interesse, en ook al doet de sfeer onmiddellijk absurdistisch en nihilistisch aan, - een echte Grunberg dus -, literair mag het er best wezen. Maar vervolgens gaat het ruim 300 bladzijden verder op deze manier. Ok, er is een zekere verhaal-ontwikkeling, uiteraard geen opwekkende, maar wat me vooral opviel was de onvoorstelbare saaiheid van het verhaal. Neen dus, ook met deze roman wilde het dus niet echt lukken, al intrigeerde hij me meer dan de vorige. Ik zal coulant zijn en om zijn literaire verdiensten toch een tweede ster toekennen! ( )

Na 'Tirza', 'onze oom' en 'de Joodse Messias' is dit het vierde boek dat ik van Grunberg gelezen heb. Deze keer heb ik meer moeite moeten doen om het uit te lezen. Ik heb het, vooral wegens tijdsgebrek, met stukken en brokken gelezen. Niet zo een goed idee bij dit boek. Zonder de wrange humor was het een lijdensweg geweest. Zeer somber, nihilistisch boek, maar toch weeral prachtig van stijl en het zet je net als de andere boeken van Grunberg aan het denken, het blijft hangen. Maar ik vond het wel een moeilijk boek en na het lezen voel ik nu behoefte om even iets luchtigers te lezen. ( )

Beck is een man die het schrijverschap en de hoeren achter zich heeft
gelaten om een teruggetrokken leven te leiden als vertaler van
gebruiksaanwijzingen. Alles wat hij nog wil is zijn vrouw ('de vogel')
gelukkig maken. Zij hebben een nogal aparte relatie met weinig
intimiteiten. Als de vogel ernstig ziek wordt wil ze met een
asielzoeker trouwen om hem een verblijfsvergunning te bezorgen. Dat
gebeurd en er blijkt meer te zijn tussen hen. Hij trekt bij hen in,
Beck slaapt in de gang en samen verzorgen ze voor haar tot haar dood.
Vrij snel daarna vertrekt de asielzoeker. Tussendoor nog vele
flasbacks naar de tijd van Beck en zijn vrouw in Eilat waar zij
onderzoek doet en voor zielige mensen zorgt, en hij illusies wilt
ontmaskeren en naar de hoeren gaat.

Ik heb een beetje gemengde gevoelens over dit boek. Van de eerste
hoofdstukken werd ik erg enthousiast. Wat een schrijfstijl! Af en toe
een beetje Kafkaesk, maar over het algemeen deed het me aan Reve
denken. Halverwege het boek begon het verhaal me te vervelen, het was
een beetje traag en saai, er gebeurde zo weinig. De beklemmendheid was
mooi, maar niet zo beklemmend als bij Reve. Het raakte me niet echt.
Het gaf me meer een idee van 'wat moet dat een beklemmende situatie
zijn', dan dat ik het zelf echt voelde. Doet wel weer beseffen hoe
knap Reve dat doet. Al met al wel een bijzonder boek. Heel anders dan
'Blauwe maandagen' en 'Figuranten' die ik op de middelbare school las
en erg grappig vond toen, maar die in m'n herinnering toch wel erg
puberaal waren. Ik wil denk ik toch 'Tirza' ook nog wel proberen. ( )