Moord, doodslag, verraad, afgunst en nijd… er is zo goed als geen enkele scene in deze toneelstukken waarin de laagste instincten van de mens niet geëtaleerd worden. Ik heb de koningsdrama’s van Shakespeare nooit gelezen, dus ik weet niet precies of Lanoye sterk afwijkt van het origineel, maar ik vermoed dat hij op zijn minst de geest van die werken gerespecteerd heeft, en wellicht het demonische aspect nog heeft uitvergroot. Ondanks de gemeenschappelijke thematiek – het voortdurend gewelddadige gekonkel aan het Britse hof ten tijde van de Rozenoorlog, grosso modo de 15de eeuw – zijn de verschillende theaterstukken erg ongelijk van kwaliteit; ze behoren ook tot het vroegste werk van Shakespeare en staan bij kenners minder aangeschreven dan zijn topstukken. In interviews met Lanoye en co-auteur Luc Perceval (de dramaturg van de stukken) lees ik dat ze een heleboel personages geschrapt en minder relevante scenes gereduceerd hebben. Nog eens, ik kan het verschil niet beoordelen. Puur afgaande op de tekstlectuur – het is altijd ondankbaar om theaterteksten te beoordelen los van de opvoeringen – geven de stukken in elk geval een erg homogene indruk, en die is ronduit naturalistisch: homo homini lupus, de mens als ergste vijand van de mens, en dan specifiek voor politiek, waar iedereen iedereen naar het leven staat en alle vuile trucs geoorloofd zijn of zonder nadenken worden toegepast. Slechts bij 2 figuren wordt een persoonlijke gewetens-tragiek aangebracht (Richard II en Hendrik VI), maar echt uitgediept (zoals in Shakespeare’s latere werken) wordt die niet.
En dan is er de taal. Ook hier vermoed ik dat er sprake is van uitvergroting tegenover het origineel. Van Shakespeare is geweten dat ook hij het platte register wel durfde bespelen, maar bij Lanoye is het wat dat betreft alle remmen los. In de eerste stukken gaat het nog, en ondersteunt het vettig-Vlaamse register de plastische expressie van de vuige emoties. Maar voor de slotstukken, en meer bepaald bij de 3 zonen van York (waaronder Risjaar Modderfokker den derde) heeft Lanoye een mengtaal ontwikkeld van plat-Vlaams en Engels ontleend aan de rappers-wereld. Origineel is het zeker, en het ondersteunt alleszins het beeld van volkomen degeneratie waarin we in dit stadium zijn aanbeland, maar om eerlijk te zijn, gaat het na enkele pagina’s wel vervelen. Ik kan me inbeelden dat in een theateropvoering die mengtaal een beter effect ressorteert en zelfs overweldigend overkomt, met de slotmonoloog van Risjaar, een onsamenhangende keten van schimpen en verwensingen, als absoluut hoogtepunt, of zo je wil dieptepunt. Als het Lanoye’s bedoeling was het laagste van de mens te tonen, in navolging van Shakespeare, dan is hij daar zeker in geslaagd, maar warm word ik er niet van. ( )

Geweldige bewerking van Shakespeares War of the roses, waarin het toenemende gebruik van het Engels juist de zelfvernietiging van de strijders om de Engelse troon weergeeft. Helaas heb ik de uitvoering van de theatermarathon nooit gezien. ( )