Er is zoveel te zeggen over dit heel gecomprimeerde werk dat zo’n lange tijdsperiode overschouwt. In de eerste plaats dat het weer een echt pionierswerk is: McNeill waagt zich aan niks minder dan een studie van de verhouding tussen politieke, militaire en sociale ontwikkelingen, vooral in het 2de millennium van onze tijdrekening, een aanpak die nog niemand hem voordeed.
Ik leerde andermaal tal van nieuwe dingen, en dan niet alleen over de evolutie van de bewapeningstechnologie. Zo corrigeert McNeill heel duidelijk zijn stelling uit zijn belangrijkste werk “the Rise of the West” (1963) en zet hij de verdienste van het enorme Chinese rijk in het begin van het 2de millennium in de verf. En in een adembenemend gedetailleerd hoofdstuk toont hij gedetailleerd aan hoe de wereldlijke suprematie van het Westen over de rest van de wereld in de 19de eeuw zijn oorsprong vond in het koortsachtig fanatisme van de opkomende natiestaten in Europe, in de periode XV-XVIII. Een heel eigen, en telkens terugkerende mantra van hem is hoe de markt, het privé-initiatief, telkens weer die dynamiek in handen nam en op gang hield en overheden dwong tot het voortdurend overnemen en bij tellen van militaire tactieken en bewapening, met de slachting van de Eerste Wereldoorlog als absolute dieptepunt.
Maar net als in zijn vorig werk ‘Peoples and Plagues” (1972) zijn er ook weer erge zwaktes aan te duiden. Tunnelvisie is er één van: McNeill focust zeker de 16de eeuw bijna uitsluitend op de militaire evoluties in de West-Europese landen, in het bijzonder Groot-Brittannië, waardoor hij niet alleen zondigt tegen het door hem zo gehuldigde globalisme, maar bovendien alle maatschappelijke evoluties lijkt te herleiden tot hun militaire achtergrond. En ook nu weer is het heel belangrijk de verschijningsdatum van dit werk in de gaten te houden: 1982; dat wil zeggen dat het vooral geschreven is op basis van materiaal dat het licht zag in de jaren ’70, en uiteraard nog sterk gekleurd werd door de Koude Oorlog-situatie van die tijd. Dat verklaart meteen waarom ook het laatste hoofdstuk erg speculatief overkomt en McNeill, meer dan 30 jaar later de bal op enkele punten serieus misgeslagen heeft. Een historicus die de toekomst voorspelt, het blijft een gevaarlijk spel. Maar desalniettemin: hoed af voor de prestatie van deze vader van de Global History. ( )