Verhaal over de generaties van net voor, tijdens en na Wereldoorlog I aan de hand van het bescheiden leven van een vader en een zoon in Wenen. ( )

★★★½ ( )

Very sad novel about two generations in Austria between the world wars - the fatherly generation who sent their sons to fight in WW1, and the sons who, as Roth puts it, "made the mistake of coming back". Roth is a great writer but I didn't think this was his best. The end was very poignant and there were some excellent, often funny moments on the way, but I felt this was one where he was finding his stride as a writer rather than really in it. His insight, however, is top class - in 1928 he's already finding the roots of the next war in the inability of his exhausted generation to make any impact on the world, meaning that it will again fall into the hands of men like Zipper's father. ( )

Zipper sr. is de man die de mogelijkheden wel ziet maar ze niet kan grijpen. In de aanloop naar De Eerste Wereldoorlog ligt de kans op succes niet achter iedere hoek verscholen, maar er is al voldoende om je als kansarme aan te spiegelen. En dat doet deze man met verve. Je zou kunnen zeggen een Willy Lohman avant la lettre ! De verteller van het verhaal schets hem als ‘een man met veel zorgen in zijn leven maar waarschijnlijk geen verdriet. Maar juist daarom is hij zo droevig, droevig als een opgeruimde kamer, als een zonnewijzer in de schaduw, als een afgedankte wagon op een roestig spoor’.
De zoon begint zijn leven onder die invloed en zal daar uiteindelijk niet meer aan kunnen ontsnappen.
Een prachtige metafoor voor die deze levens is te vinden in de beschrijving van het interieur van een koffiehuis, waar boven de kassa een klok hing ‘die zelfs tikte en elke avond door de ober werd opgewonden, maar geen wijzers had’………. ‘Wat kon er gruwelijker zijn dan die klok? Ze liep en liep, in haar verborgen binnenste volgde de tijd zijn regelmatige loop, maar het was niet te zien. Je wist alleen dat de uren verstreken maar hoeveel uren , dat wist je niet. De mensen die daar zaten keken desondanks telkens naar de klok, ze verbeeldden zich waarschijnlijk dat ze nu wisten hoe laat het was. Het getik dat ze hoorden, stelde hen kennelijk gerust.’
Naar mijn mening het hoofdthema van dit boek.

Het verhaal, opgebouwd uit prachtige zinnen, maakt van lezen een feest ! ( )

Weer een korte maar meesterlijke roman van Joseph Roth die weinig maar wel precies gekozen woorden hanteert om andermaal een beeld te schetsen van mensen in een ontwrichte wereld. Arnold Zipper keert na WO I terug naar Wenen als lid van een verloren generatie. "Pas toen hij uit de oorlog terugkwam, dit huis terugzag waar hij was opgegroeid, deze vader die hem had opgevoed, deze moeder die om hem had gehuild, toen hij de schaduw van zijn broer voelde, die nu pas na zijn dood, lid van het gezin was geworden, toen Arnold dit land zag waarvan hij burger was en waar het zaak was elk moment tot een of andere partij te behoren, een of andere overtuiging te demonstreren, in werkelijkheid dus een of ander publiek belang te blijven dienen dat onbekend, onzichtbaar en ontastbaar was en dat alleen in de kranten werd beschreven, toen pas wilde hij naar Brazilië." (p. 57). Doorheen het verhaal wordt Arnold steeds meer het evenbeeld van zijn aandoenlijke vader. Arnold blijft een buitenstaander die geen zin aan zijn leven kan geven. "Per slot van rekening leven we, zijn we jong, hebben we verwachtingen, zouden we weliswaar eeuwig willen bestaan, maar voelen we ons toch gelukkig binnen het begrensde hemelrond dat zich boven de paar decennia van een mensenleven welft, en willen we het liefst niets weten van de nietigheid, de betekenisloosheid van een woord dat we zeggen, van een handeling die we verrichten, van een pijn die we ondergaan." (p. 149). ( )