Samenvatting:
In 1922 hoort Ernst Hanfstaengl Hitler voor het eerst spreken. Niet veel later is hij de woordvoerder buitenland en de persoonlijke pianist van de nazileider. De opkomst van Hitler, de mislukte coup en de brand van de Reichstag maakt Hanfstaengl van dichtbij mee. Hij helpt Hitler op weg naar de top, maar in 1937 valt hij in ongenade en vlucht naar Engeland. Het lukt Hanfstaengl zijn oude vriend Roosevelt een bericht te sturen en hij wordt informant voor een van Roosevelts geheime projecten. Van vertrouweling van Hitler wordt Ernst Hanfstaengl bondgenoot van Roosevelt. Hitlers pianist is het fascinerende verhaal van de man die zowel een aandeel had in de opkomst als in de ondergang van Hitler.
Recensie(s):
Ernst Hanfstaengl (1887-1975) groeide op in Beieren. Zijn vader kwam uit een voorname familie, zijn moeder was Amerikaanse. Hanfstaengl studeerde aan Harvard University. Na zijn terugkeer naar Duitsland hoorde hij Hitler in een Bierkeller spreken en werd hij één van de intimi van de Führer. Hanfstaengl introduceerde Hitler in vooraanstaande kringen, bracht geld bijeen en werd later perschef van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. In 1937 raakte hij uit de gratie en moest hij naar Groot-Brittannië vluchten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog haalde president Roosevelt hem naar de Verenigde Staten, waar hij de geallieerden inlichtingen gaf over het naziregime. Peter Conradi schreef in 2005 een biografie over de man die voor zowel Hitler als Roosevelt belangrijk was, een boek dat nu in het Nederlands is verschenen. De biografie bevat een notenapparaat en een personen- en zakenregister. De veelal fictieve dialogen zijn ontleend aan Hanfstaengls memoires. Conradi is redacteur buitenland van 'The Sunday Times'. Hij heeft eerder enkele boeken geschreven, waaronder het verfilmde 'The King’s Speech'.

Elias van der Plicht

Deze door Peter Conradi geschreven biografie over Ernst Hanfstaengl, alias 'Putzi', geeft een genuanceerd beeld van de man die hoopte één van de belangrijkste paladijnen van Hitler te worden. Conradi geeft in een eenvoudig, maar eveneens gedetailleerd verslag, de opwindende periode van 1922 tot 1937 weer waarin Putzi zich trachtte op te werken binnen de nazistaat, maar uiteindelijk door Hitler enkel werd beschouwd als zijn pianist.
Putzi speelde de muziek van Richard Wagner, de lievelingscomponist van de Führer, op een wijze waarbij Hitler in opperste vervoering kwam en zich dan in het midden van de 'operabühne' van Tristan en Isolde waande.
Ondanks het feit dat Putzi door de Führer tot woordvoerder buitenland werd gebombardeerd, bleef tot Putzi's grote spijt, zijn invloed binnen de tentakels van het Derde Rijk beperkt. Een belangrijke reden hiervoor was dat zijn 'interne' tegenstander Joseph Goebbels als propagandaminister véél meer invloed uitoefende op Hitler dan dat Putzi kon uitoefenen door zijn muziektalent en zijn buitenlandkennis.
In 1937 viel Putzi in ongenade bij zijn nationaal-socialistische vrienden en nam de vlucht na een vreemd en mysterieus voorval. Helaas wordt dit voorval in het boek niet echt verduidelijkt, vermoedelijk omdat het in realiteit ook nooit helemaal duidelijk is geworden en Conradi de 'waarheid van onduidelijkheid' geen geweld wil aandoen.
De spanningen tussen de geallieerden, m.n. tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika, komen duidelijk tot uiting in het getrouwtrek door beide partijen omtrent Hanfstaengl. De Churchill clan wou Putzi in de eerste plaats als oorlogsmisdadiger behandelen terwijl de Roosevelt clan gebruik wou maken van de kennis en het geheugen van Putzi om over de nazistaat en over de Führer zoveel mogelijk informatie te verzamelen.
Putzi was in wezen een 'Amerikaanse' Duitser. Hij had gestudeerd aan Harvard University en leidde nadien in New-York het 'Fine Arts Publishing House' dat eigendom was van zijn vader Franz Hanfstaengl. Samen met zijn echtgenote Helene Niemeyer en hun zoontje Egon migreerde Putzi in 1921 terug naar de nog jonge Weimarrepubliek. Toen hij eerder in 1905 zijn geboorteland inruilde voor Amerika vertrok hij nog vanuit het Duitse Keizerrijk, in tijd nog bijna 10 jaar verwijderd van de Eerste Wereldoorlog. In 1922 werd Putzi's aandacht gevestigd op een aanplakbiljet in de straten van München waarop een toespraak van een zekere Adolf Hitler in de Kindlkeller werd aangekondigd. Putzi toog naar de bijeenkomst van deze 'Teufelskerl'...
Een interessante passage die door Conradi wordt behandeld betreft het 'voorkomen van de zelfmoord' die Hitler in 1923 wou plegen na de mislukte Bierkellerputsch in München op 8 en 9 november. Na het uiteenslaan van de putchisten door politie- en legereenheden vluchtte Hitler naar het buitenverblijf van Putzi gelegen in Uffing, in de nabijheid van München. Aangezien Ernst Hanfstaengl, door zijn eigen deelname als putchist, reeds op de vlucht was richting Oostenrijk, trof Hitler in het landhuis Helene, Egon en een dienstmeisje aan. Toen agenten op de avond van 11 november Hitler in Uffing wilde arresteren greep de gewonde putchist naar zijn pistool en riep: 'Ik ga nog liever dood'. Helene nam het pistool van hem af. ( )