Een exacte datum van de start van de Koude Oorlog is niet bekend, maar tijdens de herfst van 1945 was Josef Stalin nog een getapte jongen in het Verenigd Koninkrijk. Als geallieerde koesterde Rusland een flinke portie goodwill. Amerikaanse en Engelse diplomaten opperden zelfs om de tekeningen voor de atoombom naar Moskou te sturen. In deze sfeer nodigde FA-bestuurder sir Stanley Rous Dynamo Moskou uit voor een Britse tournee ter onderstreping van de vriendschappelijke betrekkingen. Terwijl het ontvangstcomité begin november klaarstond op het vliegveld van Northolt, landden de Russische voetballers op Croydon : de symbolische start van een aaneenschakeling van misverstanden en onoverbrugbare taal- en cultuurverschillen, die de gastheren na een maand in complete verwarring achterliet. De toer groeide uit tot een bron van mythes, zoals 'Dynamo speelde met 12 man', wat Brian Glanville ons in de eerste JOHAN nog steeds voorhield.

De feiten
Schrijver David Downing was benieuwd naar de feiten tijdens die novembermaand en doorzocht alle Britse en Russische bronnen die hij kon vinden. Downing las de krantenverslagen kritisch en gebruikte zijn kennis van beide culturen om een aantal misverstanden te verklaren. Gebrek aan communicatie bleek fnuikend voor de sfeer. Na de eerste training op Stamford Bridge kwam de Dynamo-bus daar de volgende dag alleen het net met ballen oppikken (en nooit meer terug te geven) om door te rijden naar het White City-stadion. Het Chelsea-personeel was verbijsterd, want het had de doucheboilers al opgewarmd. Na afloop van die training vertrokken de Russen spoorslags, terwijl een heerlijke 'afternoon tea' voor hen was klaargezet. Zij kregen van de pers onderuit de zak, vanwege het negeren van de Britse gastvrijheid en deze verhalen droegen bij aan het beeld van de kille Oost-Europeanen. Downing denkt eerder aan nalatigheid bij het doorgeven van gewijzigde plannen, met de FA als hoofdschuldige. Dynamo was aanvankelijk door Rous ook in legerbarakken ondergebracht tot woede van de Russische officials. Eén zwijgzame, voetbalhatende vertaalster begeleidde het reisgezelschap, dat nauwelijks weerwoord gaf op de licht xenofobe verklaringen in de Engelse pers over hun gedragingen.

Prestigeslag
Tussen alle commotie voetbalde Dynamo vier wedstrijden, om te beginnen tegen Chelsea. De publieke belangstelling was enorm en daardoor onbeheersbaar met als gevolg dat de toeschouwers rijendik langs de zijlijnen stonden opgesteld. Vervolgens bleken de Russen veel beter dan verwacht. Het matige Chelsea voorkwam enkel dankzij haar fysieke spel een nederlaag. Het Russische passingspel in de ruimte ('Passovotchka') overdonderde iedereen. Cardiff City was de volgende tegenstander, omdat Dynamo per se op een competitiezaterdag wilde spelen. In Rusland zou bij zo'n gelegenheid de competitie stilgelegd zijn, maar de FA wilde daar niet van horen. Derde divisionist Cardiff was als enige dat weekend vrij, maar wel een maatje te klein voor Dynamo : 1-10. Dat had verder speciaal verzocht om een duel tegen Arsenal, de beroemdste Engelse club op dat moment. Maar niet de sterkste, wist manager George Allison, die vreesde voor een dikke nederlaag. Enkele gastspelers, waaronder op zijn eigen voorstel Stan Matthews, vulden de thuisploeg aan, onder bedenkingen van de Russen, die vooraf al weigerden tegen een 'Engels team' te spelen. De Britten waren weer niet gerust op de leiding, die dit keer in handen was van de meegereisde Russische arbiter Latyshev, een andere Dynamo-eis. Alle diplomatieke bedoelingen van de trip verbleekten bij deze prestigeslag.

De twaalfde man
De pertinente verhalen over dit epische gevecht staan omgekeerd evenredig aan het zicht op een overvol White Hart Lane; Highbury was na een bombardement nog altijd niet bespeelbaar. Een dikke mist hing over het veld. De scheidsrechter stelde zich aan één kant van het veld op en de grensrechters namen beiden de overzijde voor hun rekening tot verbijstering van het publiek. Dat was nog nooit vertoond. Vanaf de tribune was het spel nauwelijks te volgen, zodat de krantenverslagen vooral samengesteld waren uit de meningen van de Arsenalspelers. Russische goals waren volgens hen gemaakt in buitenspelpositie of na een overtreding. Anderen meenden zeker te weten dat Dynamo lange tijd met twaalf man had gespeeld, hoewel het veld tijdens de wedstrijd nooit geheel zichtbaar was. Het Britse voetbal kende officieel geen wisselmogelijkheid, maar dit was één van de eisen van de Russen. Velen zagen Archangelski het veld wel opkomen, maar Trofimov niet vertrekken. Anderzijds deed George Drury net alsof hij niet begreep dat Latyshev hem na een zware overtreding van het veld stuurde en verdween snel in de mist. De spelregeluitleg bleef overigens tijdens de hele toer een bron van discussie. Obstructie was in Rusland wel met mate toegestaan, terwijl de Engelsen in een luchtduel gerust de keeper met de bal in zijn handen over de doellijn mochten drukken. Dynamo versloeg Arsenal uiteindelijk met 4-3, nadat de vierde goal van de Engelsen was afgekeurd, en dat was voor de chauvinistische Engelsen zo onverklaarbaar, dat de veronderstellingen door de jaren heen, gekleurd door het groeiende communistische vijandbeeld, tot waarheden uitgroeiden.

Een week later speelde Dynamo in Glasgow tegen de Rangers nog 2-2, waarop vanuit Moskou de order doorkwam om het daarbij te laten. De spelers en hun gevolg keerden terug naar London, waar ze net als in de eerste drie weken nog allerlei recepties, toneelstukken en andere festiviteiten bijwoonden. Echte contacten met de bevolking bleven door de taalbarriere echter beperkt. Volgens Downing was dat jammer, want buiten de wantrouwende Britse voetbalwereld was het enthousiasme voor de exotische bezoekers veel groter. De trip eindigde zoals hij begon. Een menigte van afscheidnemers stond donderdagochtend te koukleumen op het vliegveld Northolt, terwijl de Russische delegatie zich nog eens uitstrekte in bed. Wegens mist in Berlijn was het vertrek uitgesteld tot vrijdag, maar niemand had eraan gedacht om dat aan de FA door te geven. Korte tijd later behoorden 'Koude Oorlog' en "IJzeren Gordijn' tot het vaste spraakgebruik en waren vriendschappelijke wedstrijden tegen Russische tegenstanders voor lange tijd voorbij. ( )