Govert Schilling is geen wetenschapper, maar een journalist-publicist die zijn best doet om wetenschap zo goed mogelijk te vulgariseren. En dat is erg verdienstelijk en nodig natuurlijk. In dit boek doet hij dat voor het ontstaan, de evolutie en het vermoedelijke einde van het heelal, volgens de toenmalige (2003) astronomische kennis.
Dit is een boek dat leest als een avonturenroman:, in een zeer prozaïsch taal wordt het natuurgeweld geschilderd, met heel veel metaforen en beelden die alles zo aanschouwelijk mogelijk moeten maken. Over de elementaire deeltjes na de oerknal laat hij zich bijvoorbeeld zo uit: “willoos gehoorzamen ze aan de ijzeren regie van de kosmische wetten, in hun gedragingen bepaald door de vier fundamentele natuurkrachten en de alomtegenwoordige grillen van het toeval. Er is geen script, geen draaiboek, maar van improviseren kan geen sprake zijn. Niets is voorspelbaar, maar veel ligt vast” (15)
Dat is best impressionant, en het illustratiemateriaal versterkt de aantrekkelijkheid ook nog. Maar tegelijk heb ik me enorm gestoord aan dit boek: Schilling’s taalgebruik is naar mijn gevoel té prozaïsch, zo beeldend dat hij me wetenschappelijk regelmatig over de schreef lijkt te gaan. Ik ben weliswaar zelf geen wetenschapper, maar ik las net Stephen Hawking’ Brief History of Time, en ik heb de indruk dat die zich zakelijker en veel voorzichtiger uitlaat. Nog een voorbeeldje van bij Schilling: “De ijzeren behoudswet van de natuur: wat voor transacties er ook plaatsvinden, nooit komt er iets bij, nooit gaat er iets verloren”, dat lijkt toch op zijn minst te vloeken met de thermodynamica. En waar hij ook kan schetst SChilling de globale evolutie van het universum als een onstuitbare opgang in de richting van intelligent leven. Merkwaardig, zeker omdat hij in een van de slothoofdstukken ook schrijft dat organisch leven absoluut niet onvermijdelijk was (al lijkt hij dat in de daaropvolgende zinnen weer te verdoezelen). Het is dat voortdurend quasi-teleologisch taalgebruik dat me op de duur wel erg ging storen. In het slothoofdstuk doet hij het ook weer: hij beschrijft in geuren en kleuren, bijna apocalyptisch de ondergang van ons zonnestelsel, melkwegstelsel en uiteindelijk ook universum; om vervolgens te suggereren dat een regeneratie mogelijk is en een nieuw begin. Uiteraard weet ik van Hawking dat dit voor de theoretische fysica zeker een mogelijkheid is, maar bij Schilling wordt het bijna een te verwachten tastbare realiteit: ““dit is de boodschap van het evoluerende heelal: dat niets vergeefs is en niets onopgemerkt verdwijnt, maar dat ooit en ergens, voortdurend en overal, een nieuw punt Alpha ontstaat – onvoorstelbaar klein, onvoorstelbaar heet, onvoorstelbaar compact en onvoorstelbaar jong.”
Neen, vulgarisatie is één ding, maar zulk een bevlogen teleologisch geladen werk is iets heel anders. ( )

Large-format, elementary, lavish images. Commits some factual errors and unproven speculations, but there are certainly none such in the following (p 108) passage, which ought to be drilled into the head of every religion-besotted creationist ignoramus: "The major part of the future of the Universe will take place without mankind, just as most of the history of the Universe has taken place without mankind. The expansion of the Cosmos, the life and death of stars and the effects of gravity do not depend on who or what is living on a grain of dust orbiting a bright pinprick. The evolution of the Universe did not suddenly take a different direction with the appearance of mankind and the Cosmos will not shed a single tear when _Homo sapiens_ vanishes. The Universe can get on very well without us."