Khalid Benhaddou

Benhaddou is imam in Gent, en was eerder ook verbonden aan de Grote Moskee in Brussel, voor die in salafistische handen viel. In dit boek pleit hij voor een vredevolle, ‘rationele’ islam, als alternatief voor de extremistische, dikwijls gewelddadige vormen van islam die de laatste tijd zo in de kijker lopen. Benhaddou geeft allerlei tips om met radicalisering om te gaan, vanuit de eigen praktijkervaring.

Zijn boodschap is in de eerste plaats tot moslims zelf gericht. Zij moeten terug ruimte laten voor kritisch denken, de inspanning doen om de Westerse cultuur beter te leren kennen en naar waarde te schatten, en dus ook in hun religieuze beleving ruimte te laten voor ratio en wetenschap. Hij vindt dat daar zowel in de Koran als in de islamitische traditie voldoende aanknopingspunten voor te vinden zijn.

Maar Benhaddou wijst ook de niet-moslims terecht: zij moeten ophouden met de angstcultuur tegen alles wat met de islam te maken heeft, en ze moeten ook de mechanismen van sociale, economische, politieke en culturele uitsluiting ontmantelen. Vooral inzake onderwijs (zijn eigen expertise), maar ook huisvesting en arbeidsmarkt is er veel werk aan de winkel om moslims in onze maatschappij uit de marginaliteit te halen en ze tot volwaardige burgers te maken.

Ik vind het knap dat Benhaddou zoveel nadruk legt op dialoog en kennisverwering, van beide kanten, en op responsabilisering van de moslimgemeenschappen zelf, want een eenzijdig van boven opgelegde Europese/Verlichte/gematigde islam zal nooit aanslaan. En ook dat hij een vurig pleidooi houdt voor de plaats van religie binnen het publieke domein, ook in een seculiere maatschappij, en natuurlijk, met volledig respect voor het wettelijk kader dat hier bestaat.

Persoonlijk vind ik de term rationele islam wat ongelukkig gekozen, want religies hebben maar weinig met ratio te maken (en ik bedoel dat positief), maar alles met intuïties over hoe de werkelijkheid in elkaar steekt. Maar goed, dat is misschien een semantische discussie. Benhaddou gaat er in zijn apologie van waar de islam écht voor staat, in tegenstelling tot wat extremisten beweren, misschien wat met de grove borstel door. En hij lijkt bepaalde praktijken (vooral de vrouw-onvriendelijkheid, die overigens eigen is aan alle bestaande godsdiensten) te minimaliseren. Zijn boek had ook wat meer redactionele bewerking kunnen gebruiken, want hij springt nogal van de hak op de tak, herhaalt zich dikwijls en komt soms nogal drammerig over, vooral in zijn overvloedige verwijzing naar Westerse denkers als Popper, Foucault en Bourdieu. Maar ondanks die onvolkomenheden is dit een positieve stem, hopelijk een vertrekpunt waar op voortgebouwd kan worden.… (mehr)