Marcel van Dam

Het boek kan gelezen worden als een aanklacht tegen de sociaal-democratie. Maar dat is te kort door de bocht, temeer daar Van Dam de beginselen van deze stroming volledig blijft onderschrijven. De verdienste van dit boek mag gevonden worden in de herinneringen en analyses waarbij de schrijver laat zien op welke momenten de afbraak van deze politieke stroming in gang is gezet. Op vrijwel alle beleidsterreinen heeft het socialistisch gedachtegoed plaatsgemaakt voor politiek pragmatisme en heeft het zo -gewild of ongewild- meegeholpen aan de afbraak van de verzorgingsstaat. Marktwerking op terreinen die tot het publieke domein behoren maar in rap tempo werden geprivatiseerd heeft geleid tot een volledig Angelsaksisch besturingsmodel. Onbegrijpelijk dat een partij die de verzorgingsstaat hielp ontstaan thans voor afbraak ruim baan biedt.

De ondertitel ‘biografie van een ideaal’ , geeft aan dat het in dit boek niet gaat over persoonlijke herinneringen van de schrijver, maar veel meer over de ontwikkeling van een gedachtegoed dat zijn idealen voeding gaf doch vervolgens geen weerstand bood tegen de tijdgeest van individualisering en integraal marktdenken. De morele kaders verdwenen en maakten plaats voor politiek pragmatisme en opportunisme.
Met betrekking tot zijn kritiek op het marktdenken neemt Van Dam ‘de bocht wel eens erg kort’ waar tegenover staat dat zijn kritiek op privateringsprocessen in veel gevallen mij wel aanstaat. Een punt scoort hij ook wanneer hij analyseert dat de markt niet in staat is de wereld in morele zin te veranderen. De (vrije) markt is amoreel en daarbinnen is de samenleving nergens naar op weg, Eenzelfde lot deelt het met het denken op basis van de evolutiegedachte. Kortom, besturing heeft morele kaders -lees ideologie- nodig, zonder die inspiratie lukt het niet.

Het boek is een oproep om het tij te keren en om te zien naar een steeds groter wordende groep mensen die de aansluiting met de steeds technocratischer wordende samenleving verliest. Met de onlangs uitgezonden film ‘De onrendabelen’ heeft hij getracht de voedingsbodem voor zijn oproep tot een reveil, duidelijk te maken.

Het boek is in de voor Van Dam kenmerkende stijl geschreven: polemiserend maar met een mengeling van ‘hart en verstand’, een stijl die mij aan het hart ligt.
Conclusie: inspirerend en een basis voor verdere verdieping en gedachtewisselingen !… (mehr)