M.E.H.N. Mout

Uitstekende editie van het Plakkaat van Verlatinge: de eerste editie (Sylvius, Leiden, 1581) als fo-tootjes met moderne Nederlandse vertaling, die meer naar de geest dan naar de letter is. En dat is nodig, omdat de tekst in onduidelijk, lelijk Nederlands gesteld is, door Jan van Asseliers, audiëncier (uitvoerend secretaris) van de Staten-Generaal. In haar inleiding gaat Nicolette Mout in op een aantal aspecten: de historische context, de politieke theorie achter/in het Plakkaat, de totstand-koming ervan en de betekenis. Ze rekent op uitstekende wijze af met het idee dat de (calvinisti-sche) opvatting van de monarchomachen in het plakkaat te vinden zou zijn; het hele punt van reli-gie komt niet eens aan de orde. In het algemeen toont zij overtuigend aan dat er niet veel theore-tische ideeën spelen in het plakkaat, geen verzetstheorie en geen staatsleer, dat het omzichtig en algemeen geformuleerd is (zodat ook mensen voor wie verlating wel een erg verre brug was zich er toch in zouden kunnen vinden). Het belang ervan, ook in de ogen van de Staten-Generaal die het uitvaardigde, ligt in de stap die genomen werd: het afzweren van de soeverein en hem vervangen door een nieuwe soeverein (Frans van Anjou) die bij het verdrag van Plessis-les Tours door de Staten-Generaal aan alle kanten gebonden werd, bijvoorbeeld door het hanteren van de middel-eeuwse Blijde Incomste van Brabant. Alleen met haar visie dat aan de Leidse universiteit overwe-gend min of meer monarchistische opvattingen speelden sinds de jaren ‘80 kan ik het niet helemaal eens zijn.… (mehr)

Erasmus zelf over edities en uitgevers, en tegen Huizinga's karakterisering van Erasmus als 'poezig', wat iets meer naar kattig gaat bij hem dan normaal gesproken in het Nederlands, zegt Nicolette, en dat denk ik ook. Erasmus benadert vaak edities als 'hoe moet het in elk geval niet'. En poezig of zelfs kattig is hij niet, hij is beslist krachtig en hard in zijn polemieken. Twee belangrijke dingen wist ik niet: dat Huizinga zo tegen humanisme was (had ik kunnen verwachten na Herfsttij) en dat hij van jongs af aan een hondenliefhebber was… (mehr)