Bismarck verklaarde in 1887 :”Wij behoren tot de tevredengestelde staten; wij kennen geen behoeften die we met het zwaard zouden moeten bevechten.” De Duitsers van rond de eeuwwisseling hadden het goed, maar ze beseften het niet genoeg. Het rijke en sterke land voelde zich benauwd en wilde gebiedsuitbreiding. Dit was een blunder die men niet heeft willen inzien en toegeven. Ze zagen in 1914 hun kans, maar er zijn geheel verkeerde keuzes en inschattingen gemaakt, zoals het schenden van de neutraliteit van België, een onbeperkte duikbotenoorlog, waarmee ze Amerika tegen zich in het harnas joegen en de veldtocht tegen Rusland in het voorjaar van 1918, terwijl ze hun manschappen in het westen nodig hadden. De ware dolkstoot bestaat er volgens de schrijver uit, dat het militaire opperbevel is gevlucht na de nederlaag en zijn verantwoordelijkheden en fouten niet onder ogen wilde zien.
Ik vind het nawoord waarin de auteur de lessen van de Eerste Wereldoorlog van toepassing verklaart op de Bondsrepubliek Duitsland gedurende de periode na 1945 en schrijft dat dezelfde fouten zullen worden gemaakt, gedateerd. We weten nu, dat het gelukkig niet zover is gekomen.
Het is een goede historische uiteenzetting, zoals we gewend zijn bij Haffner. ( )