Ik heb Boudewijn Büch altijd graag gemogen. Ik heb altijd genoten van zijn boeken- en reisprogramma’s, evenals van zijn bijdragen aan het programma Barend & Van Dorp. Na zijn dood is er een stortvloed van kritiek over de beste man neergedaald. Hij was een kluizenaar, een pathologisch leugenaar, een boekenstapelaar en een moeilijk mens in de omgang. Ik draai het graag om. Hij vertelde graag verhalen, sloeg hierin gerust door en maakte het zichzelf daardoor niet altijd makkelijk. Hij was een fanatiek verzamelaar en enthousiast verteller en sloeg ook daarin wel eens door. Dat resulteerde in een ontzagwekkende bibliotheek. Frans Mouws doet in De Bibliotheek van Boudewijn Büch uit de doeken hoe die bibliotheek tot stand kwam en waar Büch zijn boeken vandaan haalde.

Büch was altijd aan het verzamelen. Op al zijn reizen kocht hij boeken en hij wilde vooral bezitten. Hij las veel en snel, maar, zeker later in zijn carrière, was hij meer bezig met verzamelen dan met lezen. Büch zelf zei hierover:

Een boekenverzamelaar met bibliofiele of bibliomane trekken, leest niet graag…Als hij nog leest, dan bestudeert hij veilingcatalogi, antiquariaatsaanbiedingen en werken over de geschiedenis van boekverzamelen…Ik merk de laatste jaren aan mijzelf deze neiging ook.

Hij kon intens tevreden zijn met de aankoop van een boek. Dat hoefde geen duur of bijzonder boek te zijn, het ging hem om de inhoud. Die ene seconde van besef dat het boek van jou is, daar ging het hem om. Hij ging daarin behoorlijk ver. Büch:

…wat heb ik geleden onder én voor het boek. Arrestaties aan de Tsjechisch-Oostduitse grens (vermeende uitvoer van antieke boeken), opengescheurde plastic tassen op de luchthaven van Frankfurt, een verrekte pols op Hawaï, bijbetaling wegens overgewicht op wel twintig luchthavens, met het verkeerde boek thuiskomen (bleek het werkje al te bezitten)…En is dat alles leuk, het boek uiteindelijk waard? Ik behoor, volgens de lijn van deze verhandeling een hartstochtelijk nee! Uit te roepen. Maar mijn antwoord is: ja. Ik lijd om het boek, mijn hele bestaan verpietert erdoor en ik kan in mijn huis niet gaan of staan, maar het is de moeite waard. Ik zou die ene seconde niet willen missen.

En dat is Büch ten voeten uit. Een beetje aandikken maar de hartstocht straalt er van af. Die hartstocht moest wel leiden tot een grote bibliotheek. Dat begint met een ontmoeting met Pieter van der Zwan met Büch, via een producer van de VARA. Er ontwikkelt zich een vriendschap en dat levert een aantal mooie verhalen op, zoals de ontmoeting van oorlogsheldin Miep Gies met zangeres Dusty Springfield. Van der Zwan maakte ontwerpen voor de bibliotheek van Büch en begeleidde de bouw. Dat was een behoorlijke klus. Boeken wegen nogal wat dus werden er berekeningen gemaakt van het te torsen gewicht en werd nauwkeurig gekeken naar de beschikbare ruimte. Het was een kostbare onderneming, dus in veel gevallen is gekozen voor goedkoop materiaal. De vloer is bijvoorbeeld betegeld met tegels uit de goedkoopste tegelhandel in Amsterdam, alleen zijn ze wel diagonaal neergelegd in een zeventiende-eeuws patroon.

Mouws heeft ook gesprekken met een aantal antiquaren waar Büch veel heeft gekocht. Vaak zie je hetzelfde patroon. Büch komt vaak en koopt veel. Hij doet nooit moeilijk over de prijs en heeft vaak een open rekening, waarvan hij later een deel weer voldoet. Hij is een trouwe betaler maar kan ook antiquaren helemaal gek zeuren net zo lang tot ze hem een boek cadeau doen. Soms ontwikkelen zich vriendschappen, die hij evengoed weer kan verbreken als mensen te dichtbij komen.

Na zijn dood bleek dat Büch geen testament had nagelaten. Uiteindelijk werd besloten zijn bezit via vier veilinghuizen te verkopen. Ik heb zelf de catalogi van het veilinghuis Bubb Kuyper in huis en daaruit blijkt hoe divers zijn collectie was. Veilingmeester Jeffrey Bosch heeft een groot deel van de collectie in zijn handen gehad. Hij geeft aan dat het geen topcollectie is in de zin van een uitgebalanceerde verzameling topstukken en dat geloof ik best. Daar ging het Büch ook niet om. Het is een gigantische verzameling boeken over een veelheid van onderwerpen die hem interesseerden. Hij had liever een klein boek met gekke feitjes over Cook dan een duur topstuk dat de waarde van zijn collectie zou opvijzelen. Het was een gebruiksbibliotheek en dat hoorde bij Büch. Dat komt dan ook prima naar voren in dit boek. ( )

Een vlot geschreven boekje over de geschiedenis van de bibliotheek van Boudewijn Büch, in de vorm van interviews met de ontwerper van de bibliotheek, enkele antiquaren die boeken leverden aan Büch en de veilingmeester die het grootste deel van de collectie veilde. Jammer genoeg is deze geschiedenis niet volledig, aangezien in het stuk over de afwikkeling niet wordt vermeld dat de erven Büch de aan Teylers Museum geschonken collectie alsnog overdroegen aan de Staat der Nederlanden en zo een aanzienlijke korting op de te betalen successierechten verkregen! De collectie Büch is dus géén eigendom van het museum, maar een bruikleen van de Staat.