Ik wil bij bovenstaande opmerken, dat ik alleen uit de verslagen en opmerkingen van de mensen om mij heen kon opmaken dat de robbellijst sinds de 19de eeuw in onbruik raakte, en dat de techniek, met het verdwijnen van de machines, onbekend raakte bij meubelmakers en lijstenmakers. Ook op het internet heb ik geen bedrijven of personen aangetroffen, die robbellijsten, d.w.z. nieuwe, aanbieden of vervaardigen, met dezelfde kwaliteit als de vroegere lijsten.
Ook heb geen degelijke studie gedaan naar robbelijsten, hun historie of ontstaansgeschiedenis.

Mijn zoektocht richtte zich op het vervaardigen van een machine die de oude kwaliteit van robbelijsten zou kunnen evenaren, met het oog op restauratie en eventueel commercieel gebruik.
Hierbij stuitte ik op een studie van Jonathan Thornton, die een reconstructie heeft gemaakt van een machine van Joseph Moxon (1678-80). In zijn verslag geeft hij een beknopt overzicht van deze historie, en refereert hij aan een aantal personen die zich ook aan de robbellijsten hebben gewaagd.
Ik pleit er daarom dan ook voor, dat er een gedegen studie aan robbellijsten gewijd gaat worden, welke onderzoekers meubelmakers en lijstenmakers een beter inzicht zou verschaffen.

Na bestudering van de lijst van Ercolani and Son, zijn er een aantal zaken die mij opvallen. Allereerst is daar de grote verscheidenheid in profilering van de robbellijsten. Zo zou ik eerder verwachten dat de uiterst buitenste en de uiterst binnenste lijst meer samenhang zou vertonen, zo niet identiek zouden zijn.
Verder lijkt de kwaliteit onderling ook niet gelijk. de "platte" hoekstukken en de binnenste lijst, lijken minder diep en scherp geprofileerd.
Ook de afwerking van de lijsten onderling zijn niet gelijk, en geven een nogal opvallend verschil in glans.
Bovendien ontbreekt er een brok, wat, als de lijst altijd op dezelfde plaats is gebleven, zeker gerestaureerd zou zijn.

Wat ik hieraan voor conclusies moet verbinden, weet ik niet zo direct. Het kan zijn dat de Londense firma gebruik heeft gemaakt van oudere lijsten. Voor een zo belangrijke opdracht, zou men verwachten, dat voor elk profiel eenzelfde kwaliteit nastreeft, indien je de techniek van het trekken van robbellijsten beheerst. Hetzelfde geldt voor de afwerking.
Ik beperk me dus tot deze opmerkingen over de lijst, in de hoop dat er deskundigen zijn, die mij een en ander nader kunnen verklaren.

Jos Stockmans

Overzicht van 55 lijstenmakers van wie lijsten aanwezig zijn in de collectie van de National Gallery of Victoria, Australië.
De lijsten dateren van 1837 tot 1935, kennelijk de Australische ervaring van de 19de eeuw, en bevatten een verzameling schilderijen van weinig opzienbarende kwaliteit.
De Jan Steen (Interieur, c. 1661-1665, olie op paneel, 55,6 x 43 cm.) kwam in 1922 in de collectie door de Felton Bequest. Toen is ook de lijst gemaakt door de Londense firma A.Ercolani and Son. De lijst is gebaseerd op 17de eeuwse voorbeelden en bedoeld als een Hollandse lijst. Payne merkt op dat het een voorbeeld is van hoe men begin 20ste eeuw dacht over historische reproducties van lijsten en van de opvatting dat een museumlijst "elaborate" behoorde te zijn.
De belangrijkste materialen van de lijst zijn schildpad en ebbenhout. Van het ebbenhout zijn robbellijsten gemaakt, stroken hout met een gegolfd profiel. En dat is interessant.
Volgens lijstenmaker en -restaurator Jos Stockmans is de techniek om robbellijsten te maken in de loop van de 19de eeuw verloren gegaan. Stockmans experimenteert momenteel met nieuwe gereedschappen en methoden om de techniek opnieuw onder de knie te krijgen. In Nederland en de rest van West-Europa zijn alle machines waarmee robbellijsten gemaakt werden verloren gegaan. Er schijnt er nog een te zijn in Petersburg, maar daarvan heeft Stockmans geen concrete bewijzen.
De vraag is of Ercolani oud materiaal gebruikte of deze ebbenhouten robbellijsten zelf maakte. Want als Ercolani de robbellijsten zelf heeft gemaakt was de techniek veel langer in gebruik dan Stockmans meent.
Arjen Kok