Robert E. Quinn

Van prof. dr. Robert E. Quinn heb ik sinds eind jaren ’90 het Handboek Managementvaardigheden en Verander de wereld in de kast en vaak gebruikt. Afgelopen zomer nam ik van Henk Jan Kamsteeg twee andere titels, Persoonlijk meesterschap in management voorbij rationeel management (1991) en De brug bouwen terwijl je erover loopt (2004) over. €5 voor een 'evergreen', dat 10 jaar na data €41 kost op managementboek.nl. Deze 'gids voor leidinggeven bij verandering', en verandering is er vaak, start vanuit de premisse, dat het heel menselijk is niet te willen veranderen. Weerstand, liever in de comfortzone blijven en langzaam richting entropie meebewegen, je als een kikker laten koken, is wat veel mensen verkiezen boven een radicale, diepgaande verandering. Het gelijknamige boek leverde Quinn veel persoonlijke reacties op. Die reacties zijn verwerkt als casuïstiek voor De brug bouwen terwijl je erover loopt. Het concurrerende waardenmodel, het integreren van polariteiten en het besef, dat leiderschap niet te vangen is in een rijtje competenties of stappenplannen is, vormen kaders voor de lessen uit de praktijk.
En toch blijft het ook voor Quinn lastig om in begrijpelijke taal kort en krachtig zijn punt te maken. Heel gewone mensen rekenden met hun persoonlijke hypocresie, namen hun verantwoordelijkheid, trokken hun mond wèl open, schonken wel oprechte aandacht aan vrienden, familie of collega's. Zo zetten zij als kleinste schakel in de keten een verandering in gang, Er volgde geen meerjarig onderzoek. De verandering die bij de mensen zelf begon, prikkelde anderen. Het wordt in het boek zo moeilijk opgeschreven. Twee willekeurige voorbeelden: "Door te veranderen, moest ze het oude script overstijgen en raakte ze authentieker betrokken bij haar dochter. Dit leidde tot een nieuw patroon vna interactie. Erin zag een moeder met een nieuwe persoonlijkheid. Ze zag deuren opengaan naar een intiemer contact." (p.130) en "Maar in werkelijkheid zijn mensen die dit doen vaak extern gedreven en naar binnen toe gesloten. Ze zijn comfortgericht in die zin dat het makkelijker is harder te werken dan een diepgaande persoonlijke verandering te riskeren en hun integriteit te herwinnen." (p.50). Dergelijke zinnen klinken als het uitschrijven van een bullet list, in woorden vatten van een tabel. Het vertaalde Engels is sowieso regelmatig stroef te noemen. Voeg het veelvuldig gebruiken van Amerikaans aandoende superlatieven eraan toe, en een taai boek rond een op zich eenvoudige boodschap is het resultaat.
Het christelijke geloof draait om de persoonlijke bekering, het sterven aan jezelf, het achter je laten van je oude levenswijze en verkeerde gerichtheid, "Moedig sla ik dus de ogen naar het onbekende land..." zegt een bekend lied in de kerk. Het zichtbaar worden van recht en gerechtigheid, liefde, geduld, naastenliefde, matigheid, deelzaamheid, verdraagzaamheden en vergeving, om een aantal aspecten van de bedoelde praktijk als christen uit te lichten. In De brug bouwen terwijl je erover loopt schurkt Quinn heel dicht tegen deze oproep aan, zonder expliciet te worden en andere metafyisische en spirituele stromingen uit te sluiten.
Anders dan planmatige veranderingsprocessen is De brug bouwen terwijl je erover loopt vooral achteromkijkend erkennen, dat er wat veranderd is, zonder heel precies te kunnen duiden - zeker niet in conceptuele zin - welke kleine stappen nu oorzaak of gevolg waren. De paradox van de boektitel blijft ook in de praktijk wat wonderlijks houden. Mooi, want dan kunnen we onszelf en anderen verrassen!… (mehr)